Ξεχάστε την Ελλάδα, άλλη είναι η… ωρολογιακή βόμβα του πλανήτη!

του Κρις Μάθιους

Ο τρόπος με τον οποίο η Ιαπωνία θα διαχειριστεί το δημόσιο χρέος της θα έχει μεγαλύτερη επίδραση στην παγκόσμια οικονομία απ’ οτιδήποτε άλλο.

Όλα τα μάτια του χρηματοπιστωτικού κόσμου είναι στραμμένα στην Ελλάδα, δικαιολογημένα. Οι προσπάθειες της Ελλάδας να αναδιαπραγματευτεί το χρέος της θα ορίσουν εκ νέου το πώς τα κράτη-μέλη της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου – της Ευρωπαϊκής Ένωσης – θα αλληλεπιδρούν τα επόμενα χρόνια.

Όμως, ακόμα κι αν η Ελλάδα εξαναγκαστεί να φύγει απ’ το Ευρώ, οι ευρύτερες επιδράσεις θα είναι διαχειρίσιμες. Η ελληνική οικονομία δεν είναι τόσο μεγάλη, ενώ και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν φροντίσει ώστε το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντέξει το σοκ ενός Grexit.

Υπάρχει όμως ένα άλλο οικονομικό δράμα που ξεδιπλώνεται περίπου 10.000 χιλιόμετρα μακριά από τη Μεσόγειο, οι συνέπειες του οποίου μπορεί να αποδειχθούν πολύ πιο σημαντικές. Η σταδιακά αποκαλυπτόμενη δημοσιονομική κρίση της Ιαπωνίας μπορεί να μην είναι τόσο εντυπωσιακή… κινηματογραφικά όσο τα γεγονότα στην Αθήνα – εξάλλου, υπάρχει κάτι πιο συναρπαστικό απ’ το να βλέπεις τον στιλάτο αυτοαποκαλούμενο μαρξιστή Γιάννη Βαρουφάκη να κονταροχτυπιέται με την πιο ισχυρή γυναίκα του κόσμου, την Άνγκελα Μέρκελ;

Όμως, η κατάσταση στην Ιαπωνία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, θα έχει μεγαλύτερη επίδραση στην παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια από την κατάσταση στην Ελλάδα. Το τι συμβαίνει στην Ιαπωνία ίσως να αποτελεί και προμήνυμα για το οικονομικό μέλλον άλλων δυτικών δημοκρατιών, όπως οι ΗΠΑ.

Ο Τακατόσι Ίτο, οικονομολόγος στο Κολούμπια, υποστήριξε πρόσφατα ότι αν η ιαπωνική κυβέρνηση δεν αυξήσει το φόρο στις πωλήσεις σε 15% από το 8% που είναι σήμερα, η οικονομία της Ιαπωνίας θα αντιμετωπίσει δημοσιονομική κρίση κάπου μεταξύ 2021 και 2023. Ο λόγος; Καθώς ο πληθυσμός της Ιαπωνίας γερνά, το υψηλό ποσοστό αποταμίευσης θα μειωθεί και δεν θα είναι δυνατή η απορρόφηση του μεγάλου όγκου χρέους του κράτους.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ιαπωνία μπορεί να τυπώσει όσα γεν θέλει για να πληρώσει τα χρέη της – χρέη τα οποία έχουν αναληφθεί από την κυβέρνηση, τις ιαπωνικές τράπεζες και τους πολίτες. Όλα αυτά τα χρήματα όμως, σύμφωνα με τον Ίτο, θα οδηγήσουν σε κρίση πληθωρισμού και σε σοβαρή μείωση του επιπέδου ζωής.

Ο Τζέραλντ Κέρτις, μελετητής της Ιαπωνίας, δεν πιστεύει ότι αυτή η αύξηση του φόρου πωλήσεων θα επέλθει σύντομα. Η απόφαση αναβολής της αύξησης του φόρου πωλήσεων από 8% σε 10% μέχρι το 2017, που έλαβε ο πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε, είναι ενδεικτική της ανικανότητας της κυβέρνησης να επιβάλλει τέτοιες επώδυνες πολιτικές στο λαό. «Μου είναι πολύ δύσκολο να δω πώς θα προχωρήσουμε» λέει ο Κέρτις. Κι αν ο Κέρτις και ο Ίτο έχουν δίκιο, τότε αυτό σημαίνει ότι απέχουμε μερικά μόνο χρόνια από μια δημοσιονομική κρίση της Ιαπωνίας.

Για άλλους οικονομολόγους, όπως ο Πολ Κρούγκμαν, το να ανησυχούμε για μια πιθανή κρίση πληθωρισμού στην Ιαπωνία σε εφτά χρόνια από τώρα είναι τρελό, όταν είμαστε αντιμέτωποι με ένα πραγματικό πρόβλημα οικονομικής στασιμότητας και αποπληθωρισμού σήμερα.

Ό,τι και να συμβεί με την Ιαπωνία, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ πρέπει να έχουν τα μάτια τους ορθάνοιχτα. Και οι δικές τους οικονομίες έχουν να αντιμετωπίσουν τη γήρανση του πληθυσμού και την επιβράδυνση της ανάπτυξης. Πόσο μπορούν οι κρατικές δαπάνες και η πολιτική των κεντρικών τραπεζών να επιλύσουν τα προβλήματα; Ό,τι συμβεί στην Ιαπωνία την ερχόμενη δεκαετία θα μας δώσει σαφείς απαντήσεις.